Kolega dziś zarzucił mi, że smęcę w wątkach książkowych zamiast zająć się czymś pożytecznym i np. polecać publikacje poświęcone botanice. Niestety, niewiele ich mam, a poza tym większość z wydawnictw ma te kilka-kilkanaście lat. Klucze do oznaczania roślin, atlasy, albumy poświęcone są nie tylko roślinności górskiej więc nie wiem czy mam o nich pisać. Niestety, do tej pory nikt nie stworzył przewodnika po bieszczadzkiej roślinności. Możemy wprawdzie korzystać z wydawnictw Bieszczadzkiego Parku Narodowego, w tym z przewodniczków po ścieżkach przyrodniczych ale niestety, umieszczono tylko w nich charakterystyki kilkunastu gatunków.

Na dzień dzisiejszy z czystym sercem mogę polecić tylko niedawno kupioną książkę "Rośliny górskie" Haliny Piękność-Mirowej i Zbigniewa Mirka. Bardzo często zabieram ją do plecaka (książka ma plastikową okładkę), przeważnie towarzyszy mi przy chaszczowaniu. Bywa czasami pomocna, przeważnie jednak muszę posiłkować się wiedzą Kolegów. Przewodnik ten bowiem poświęcony jest wszystkim pasmom górskim i uwzględniono w nim niewiele roślin charakterystycznych dla Karpat Wschodnich.
Zalety tej książki to przystępność, nawet laik nie powinien mieć problemów z odnalezieniem interesującej go rośliny. Oczywiście, o ile jest ona dość powszechnie występująca w środowisku górskim. Gatunki są uporządkowane według grup środowisk z którymi są związane. Każdy biotop jest na marginesie oznaczony innym kolorem co ułatwia posługiwanie się przewodnikiem.
Książka bez wątpienia jest bardzo interesująca, została wydana przez MULTICO w ramach serii "Flora Polski". Autorzy - znani i uznani naukowcy porządkują naszą wiedzę geograficzną, botaniczną. Szczególnie jest to widoczne w pierwszych rozdziałach. W części przewodnikowej każda roślina jest przedstawiana za pomocą barwnej fotografii i opisu. Nie ma tu, niestety, rycin co utrudnia moim zdaniem rozpoznawanie gatunków podobnych do siebie.


Spis treści

Od autorów

Rośliny górskie i ich środowisko
Góry Polski
Budowa geologiczna i rzeźba
Piętra klimatyczno-roślinne
Piętro pogórza
Piętro regla dolnego
Piętro regla górnego
Piętro kosodrzewiny (subalpejskie)
Piętro halne (alpejskie)
Piętro turniowe (subniwalne)
Flora
Pionowe zasięgi roślin
Przystosowanie roślin do życia w górach
Endemity
Biotopy
Bory, lasy i zarośla reglowe


Reglowe łąki, pastwiska, młaki, mszarniaki i ziołorośla
Subalpejskie zarośla, ziołorośla, i traworośla
Roślinność piargów, żwirków i wyleżysk
Wysokogórskie hale i murawy na wapieniu i murawy naskalne na wapieniu i dolomicie w reglach
Wysokogórskie hale i murawy naskalne na podłożu ubogim w węglan wapnia

Rośliny górskich środowisk
Bory, lasy i zarośla reglowe
Reglowe łąki, pastwiska, młaki, mszarniaki i ziołorośla
Subalpejskie zarośla, ziołorośla, i traworośla
Roślinność piargów, żwirków i wyleżysk
Wysokogórskie hale i murawy na wapieniu i murawy naskalne na wapieniu i dolomicie w reglach
Wysokogórskie hale i murawy naskalne na podłożu ubogim w węglan wapnia
Przegląd ważniejszych zespołów i wyższych jednostek fitosocjologicznych, do których należą gatunki zamieszczone w przewodniku

Skorowidz polskich i łacińskich nazw


Tytuł: "Rośliny górskie"
Autor: prof. dr hab. Halina Piekoś-Mirkowa, prof. dr. hab. Zbigniew Mirek
Wydanie: I
Stron: 263
ISBN: 978-83-7073-276-9
MULTICO Oficyna wydawnicza
Warszawa 2007

Z punktu widzenia osób wędrujących po różnych pasmach górskich jest to, moim zdaniem, bardzo cenne wydawnictwo. Powinno także podobać się wszystkim Tatromaniakom, ale niestety, osoby preferujące Karpaty Wschodnie mogą czuć niedosyt. W przewodniku jest tylko opis kilku roślin, które ograniczają w Polsce swój zasięg tylko do Bieszczadów: fiołek dacki, smotrawa okazała chaber Kotschyego, tojad mołdawski.
Ja do prezentacji wybrałam ciemiężycę zieloną, bardzo charakterystyczną roślinę, która u nas rośnie powszechnie przy szlakach, bardzo rzuca się w oczy. Autorzy podali o niej tylko kilka informacji, warto wiedzieć, że miała ona znaczenie magiczne w wierzeniach na Bojkowszyźnie. Ta roślina (wszystkie gatunki ciemiężyc) jest trująca, zawiera alkaloidy: protoweratynę, germarynę i inne substancje, to roślina skrytobójców, zatruwano nią groty strzał. Najprawdopodobniej u nas i na Huculszczyźnie była wykorzystywana do polowań i do łapania ryb. Na ostatnim szkoleniu potwierdził to Adam Szary, ponoć teraz na Ukrainie wlewa się wywar z tej rośliny do wody i ryby same wypływają na powierzchnię (obniża ciśnienie krwi).

"Subalpejskie zarośla, ziołorośla i traworośla" str. 147

"Ciemiężyca (ciemierzyca) biała

Veratum album

Liliowate Liliaceae

Opis: okazała roślina wieloletnia, osiągająca 1,5 m wysokości. Łodyga mocna, gruba, pokryta włoskami, skrętoległe ulistniona. Liście duże, szerokoeliptyczne lub jajowate, w górnej części łodygi lancetowate, wszystkie silnie sfałdowane, z wyraźnymi równoległymi nerwami. Kwiaty wonne, niezróżnicowane na kielich i koronę, średnicy 10-15 mm, tworzące długi (do 50 cm) wiechowaty kwiatostan, z wydłużonymi luźnokwiatowymi gałązkami bocznymi; w górnej części kwiatostanu kwiaty męskie,, poniżej obupłciowe. Okwiat złożony z 6 działek, od wewnątrz białawych, 2-3 krotnie dłuższych od szypułek.
Owocem owłosiona torebka. Nasiona oskrzydlone.

Okres kwitnienia: od maja do sierpnia.
Zasięg ogólny: Europa i Azja
Rozmieszczenie i siedliska: gatunek rzadki; w przeciwieństwie do szeroko rozmieszczonej w Karpatach i Sudetach ciemiężycy zielonej (V. lobelianum), ciemiężyca biała ograniczona jest w naszych górach tylko do Bieszczadów Zachodnich (najdalej na zachód po Smerek) - poza tym na pojedynczych stanowiskach na Lubelszczyźnie. Jest składnikiem olszynek, ziołorośli, połonin, zarośli olszy kosej.
Status ochrony: gatunek objęty ścisłą ochroną."